Koningsdag 2024

Koningsdag is een nationale Nederlandse feestdag ter ere van het staatshoofd die sinds 2014 op 27 april plaatsvindt. Koningsdag is echter al heel wat jaren langer een traditie in Nederland en staat bekend als DE feestdag waarop de koning of koningin verjaard en geëerd wordt door het volk. Het hele land staat op deze dag in het teken van de “Oranjes” en viert gezamenlijk feest met diverse uiteenlopende activiteiten.

Wanneer wordt Koningsdag gevierd?

De datum van de dag verschuift normaliter per staatshoofd. Zo werd voorheen Koninginnedag op 30 april gevierd van 1891 tot en met 2013 en stond de feestdag voorheen bekend als Prinsessedag (1885-1890). De dag staat in het teken van de verjaardag van het staatshoofd. De dag werd van koningin Wilhelmina tot en met koningin Beatrix gekroond tot Koninginnedag. 2013 kwam haar zoon Willem-Alexander aan het hoofd en verschoof de dag naar 27 april en veranderde de naam naar Koningsdag. De verschuiving in dagen levert nog jaarlijks hilarische plaatjes van de voorgaande datum op, wanneer toeristen in oude toeristen boekjes lezen dat ze op 30 april gekleed in oranje de Amsterdamse festiviteiten kunnen gaan verkennen.

De geschiedenis van Koninginnedag en Koningsdag

De feestdag vond voor het eerst plaats op 31 augustus 1885. Deze dag werd destijds georganiseerd ter ere van de vijfde verjaardag van prinses Wilhelmina. Het initiatief kwam niet vanuit het Koningshuis of het parlement, maar van de hoofdredacteur J.W.R. Gerlach van het Utrechtsch Provinciaal en Stedelijk Dagblad. Hij wilde de nationale eenheid benadrukken. De dag werd georganiseerd in het Utrechtse Oranjepark. In de jaren erna begonnen steeds meer steden deze traditie over te nemen.

In 1891 werd Prinsessedag omgedoopt tot Koninginnedag. Dit door de verdrietige aanleiding van de dood van Koning Willem III in november van dat jaar ervoor. De dag ontpopte zicht tot DE feestdag voor kinderen. Op 31 augustus 1898 werd Wilhelmina op haar achttiende verjaardag gekroond tot koningin. De inhuldiging was op 6 september van dat jaar. Nog tot en met 1948 vond Koninginnedag op die dag plaats. In dat jaar deed Wilhelmina afstand van de troon en volgde Juliana haar moeder op. Het jaar daarop verschoof de feestdag naar de datum van Juliana’s verjaardag: 30 april. De inhoud van de dag veranderde eveneens. Koningin Juliana en haar familie gingen nooit naar de festiviteiten op de dag zelf. Koningin Wilhelmina veranderde dag en kreeg elk jaar de zogeheten bloemenhulde op Paleis Soestdijk. Vanaf de jaren 50 werd de bloemenhulde op nationale televisie uitgezonden en kon heel het land meekijken met deze traditie. In de loop der jaren kregen steeds meer mensen een vrije dag op 30 april. Dit zorgde ervoor dat Koninginnedag in rap tempo uitgroeide tot een nationale feestdag.

Van Koninginnedag naar Koningsdag

Koningin Beatrix volgde haar moeder op 30 april 1980 op. Ze hield de datum van Koninginnedag van haar moeder aan als eerbetoon aan haar. De inhoud van de dag werd daarentegen wel veranderd, net als haar zoon Willem-Alexander dat vanaf 2014 deed nadat hij de troon besteeg. Zo drukt iedere vorst zijn of haar stempel op een eeuwenoude traditie die het land voor één dag aan elkaar verbindt. Zowel voor jong en oud zijn er talloze activiteiten te ondernemen en kan er zowel gesport als gefeest worden op één van de vele vrijmarkten, concerten en andere activiteiten die de gemeentes die dag organiseren voor haar inwoners.

Koningsdag tradities

In heel Nederland geldt Koningsdag voor veel werknemers als vrije dag. Alle gemeentes staan in het teken van festiviteiten, zoals concerten en vrijmarkten. Bovenal is er de welbekende dresscode, want velen dragen kleding in oranje of de andere nationalistische kleren (rood, wit en blauw). Traditioneel gezien bezoekt de koning en zijn familie een of meerdere gemeentes van het land. Deze steden staan helemaal in het teken van Hollandse tradities, geschiedenis en festiviteiten.

Koningsdag in nieuwe stijl vieren

De koninklijke feestdag onderging in 2014 een verandering. De oudere generatie royaals slaan het bezoek aan een gemeente over, zo ook voormalig koningin Beatrix, en ook de festiviteiten aan de route hebben meer en meer een economische en historische grondslag gekregen. Bovendien wordt de koning vergezeld door zijn vrouw en voor het eerst door zijn dochters en enkele andere gezinsleden van zijn generatie. Normaliter leggen zij een route van een aantal kilometer door de stad af, waar zij entertaint worden door historie, economische verhalen, spellen, optredens en sportactiviteiten. Alles staat centraal in wat er in die regio plaatsvindt. Elk jaar wordt er een nieuwe gastgemeente gekozen die de eervolle taak krijgt om deze dag te organiseren.

Koningsnacht: de nacht voor Koningsdag

In diverse regio’s in Nederland staat de avond voorafgaand aan Koningsdag al in het teken van een groots feest. Er worden diverse concerten georganiseerd en uitgaansgelegenheden openen hun deuren tot diep in de nacht en boeken optredens van de meest populaire artiesten van dat moment. Er wordt gefeest en geproost op de koning met bijvoorbeeld een likeur zoals het welbekende Oranjebitter. Het feestgedruis gaat vaak tot de vroege uurtjes door.

Lintjesregen voorafgaand aan Koningsdag

Een traditie in de dagen voor Koningsdag is de traditionele lintjesregen. Dit is het evenement waarop koninklijke onderscheidingen worden uitgereikt aan duizenden mensen die dat jaar een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd of een aanzienlijke aandeel aan de samenleving hebben geleverd. De Lintjesregen vindt normaliter aan de vooravond van Koningsdag plaats. Indien Koningsdag op een zondag valt, dan wordt de Lintjesregen echter wel verplaatst naar de vrijdag er voor.

Koningsspelen voorafgaand aan Koningsdag

De Koningsdag in nieuwe stijl heeft ook een nieuwe traditie voor scholen uitgevonden: de Koningsspelen. De laatste vrijdag voor Koningsdag wordt deze speldag op alle scholen plaats. De scholen mogen zelf de invulling bepalen. De dag staat vaak in het teken van het doen van diverse (Oud Hollandse) spellen en een gezamenlijk ontbijt of lunch. Het stimuleert eenheid en beweging, iets wat de regerend vorst belangrijke waardes vindt.

Internationaal karakter van Koningsdag

Koningsdag wordt in alle regio’s van het koninkrijk gevierd. Zo ook onder de zon in Aruba, Curaçao en Sint-Maarten in het Caribisch gebied. Ook op deze eilanden staat de dag eind april in het teken van de koning en worden er diverse festiviteiten zoals rommelmarkten en (kinder)disco’s voor jong en oud georganiseerd.