Hemelvaart 2024

Het zal u vast niet zijn ontgaan vorige maand: donderdag 30 mei 2019 was het in Nederland en in veel andere Europese landen weer Hemelvaartsdag. Voor de meeste mensen is dit namelijk een vrije dag, maar waarom eigenlijk? Veel scholen en bedrijven geven hun leerlingen en werknemers ook de dag na Hemelvaart nog een vrije dag. Maar weet u eigenlijk wat Hemelvaart inhoudt en wat er op deze dag wordt gevierd? Veel Christenen zullen goed bekend zijn met deze dag, omdat het een Christelijke feestdag is, maar veel mensen geloven tegenwoordig niet of hebben een andere religie, zoals het Jodendom, de Islam, het Hindoeïsme of het Boeddhisme. Ook wordt het vaak verward met andere gebeurtenissen in de paastijd, zoals Pasen en Pinksteren. Het kan soms lastig zijn om deze dagen uit elkaar te houden als je niet goed weet wat ze inhouden. Deze feestdagen hebben wel allemaal met elkaar te maken, maar er zijn uiteraard duidelijke verschillen tussen Pasen, Hemelvaart en Pinksteren. Daarom wordt in dit artikel uitgelegd wat Hemelvaartdag is en waar het vandaan komt, de relatie met de andere feestdagen in de paastijd zoals Pasen en Pinksteren, wanneer we het vieren, in welke landen het wordt gevierd en wat er te doen is op deze dag qua evenementen.

Wat is Hemelvaart?

Hemelvaartdag is een herdenkingsdag of feestdag in het Christendom. Een andere benaming voor deze dag is ’s Heren Hemelvaart, of in het Latijn: Ascensio Domini. Op deze dag wordt herdacht, maar eigenlijk ook gevierd, dat Jezus Christus naar God is opgevaren. Met andere woorden: Jezus Christus is naar de hemel gegaan, vandaar de naam Hemelvaart. Met Pasen werd gevierd dat Jezus uit de dood was opgestaan nadat hij stierf aan het kruis. Met Pinksteren wordt vervolgens herdacht dat de Heilige Geest wordt uitgestort over de aarde. Nu Jezus met Hemelvaart naar de hemel is gegaan, is hij dicht bij God en heeft zo een machtige positie gekregen naast Hem. Toen Jezus aan het kruis werd genageld en stierf, werd hij zwaar vernederd. Nu is hij bij God in een hogere positie gekomen en dat is wat elk jaar weer gevierd wordt in veel Europese landen. Pasen, Hemelvaart en Pinksteren vertellen samen een chronologisch verhaal van Jezus en zijn zo onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je kunt je voorstellen dat Hemelvaart een wat droevige lading heeft omdat Jezus de aarde verlaat en naar de hemel vaart, maar zo wordt dit in het Christendom niet gezien. Hemelvaartsdag wordt juist gevierd als feestdag, omdat Jezus is verrezen naar de hemel en in de eeuwigheid bij zijn vader God mag blijven. Dit is geen afscheid, maar juist een prachtige gebeurtenis voor vele Christenen waarom niet gerouwd wordt, maar welke gevierd moet worden. In het Oude Testament van de Bijbel wordt in Henoch, Elia en Mozes gesproken over de hemelvaart van Jezus. Er is een tegenspraak tussen Lucas en Handelingen in de Bijbel wat betreft de dag dat Jezus in de hemel werd opgenomen. In Lucas is dit op dezelfde dag als zijn opstanding, oftewel met Pasen, maar volgens Handelingen pas na negenendertig dagen. Het is gebruikelijk in de meeste Europese landen dat Hemelvaartsdag veertig dagen na Pasen plaatsvindt en tien dagen voor Pinksteren, zoals hieronder ook verder zal worden beschreven.

De Paascyclus

Hemelvaartsdag is onderdeel van de jaarlijks terugkerende paascyclus in het Christendom. Deze cyclus begint zeventig dagen voor Pasen met Septuagesima. Deze periode hoort bij het voorvasten, net als Sexagesima, Quinquagesima en Vastenavond, welke respectievelijk zestig dagen voor Pasen, vijftig dagen voor Pasen en de dinsdag voor Aswoensdag worden gehouden. Vervolgens volgt er een periode van Vasten, te beginnen met Aswoensdag. Dit is 46 dagen voor Pasen. Tot 1969 werd de één-na-laatste zondag voor Pasen Passiezondag genoemd en dit hoorde ook bij de vastentijd. Daarna volgt de Goede Week, met Palmzondag (Palmpasen; de zondag voor Pasen), Schorselwoensdag, Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag. De dag hierna is het Pasen, gevolgd door Paasmaandag. De zondag na Pasen wordt ook wel Beloken Pasen genoemd, de derde zondag na Pasen heet Jubilate. De drie dagen voor Hemelvaart worden Kruisdagen genoemd. Hemelvaart vindt dan plaats op de veertigste paasdag. Precies zeven weken na Pasen is het Pinksteren. De woensdag, vrijdag en zaterdag na Pinksteren hebben ook nog een bijzondere naam, namelijk Quatertemperdagen. De zondag na Pinksteren wordt het hoogfeest van de Heilige Drie-eenheid gevierd. In België bestaat er ook nog een Sacramentsdag, welke gevierd wordt op de tweede donderdag of de tweede zondag na Pinksteren. De derde vrijdag na Pinksteren wordt beschouwd als het Hoogfeest van het Heilig Hart.

Wanneer wordt Hemelvaart gevierd?

Dit jaar viel Hemelvaartsdag op donderdag 30 mei. Hemelvaartdag valt elk jaar op een donderdag en dus steeds op een andere datum, net als Pasen en Pinksteren. Hemelvaart wordt veertig dagen na Pasen gevierd. Tien dagen later vindt vervolgens Pinksteren plaats. De datum waarop Pasen, Hemelvaart en Pinskteren worden gevierd is ieder jaar verschillend, maar wel afhankelijk van elkaar. Vaak wordt in de Christelijke kerken een paaskaars gebrand in de paastijd. Hemelvaartsdag valt meestal op een donderdag in mei, afhankelijk dus van wanneer het Pasen en Pinksteren is. In 2016 viel Hemelvaart behoorlijk vroeg in het jaar, namelijk al op 5 mei. Dit jaar viel Hemelvaartsdag vrij laat in de maand, namelijk pas op 30 mei. Hemelvaartsdag valt op zijn vroegst op 30 april en uiterlijk op 3 juni. Op deze datums zal Hemelvaartsdag de komende jaren plaatsvinden: 21 mei 2020, 13 mei 2021, 26 mei 2022, 18 mei 2023, 9 mei 2024, 29 mei 2025, 14 mei 2026, 6 mei 2027, 25 mei 2028 en 10 mei 2029. Er wordt wel eens gezegd: “als Pasen en Pinksteren op één dag vallen.” Als we kijken naar de bovenstaande informatie, waarin staat dat er vijftig dagen verschil zitten tussen Pasen en Pinksteren, is de betekenis van dit gezegde dus: “nooit.”

Waar wordt Hemelvaartsdag gevierd?

In Europa is in Nederland, België, Duitsland (Himmelfahrt), Frankrijk (Ascension), Denemarken (Kristi himmelfartsdag), Noorwegen (Kristi himmelfartsdag), Zweden (Kristi himmelsfärdsdag), Finland (Helatorstai), Portugal (Festa da Ascensão), Oostenrijk, Zwitserland, IJsland (Uppstigningardagur), Liechtenstein, Luxemburg en Monaco Hemelvaartsdag een officiële feestdag en is men dus vrij van school en werk. Ook Italië, Polen (Wniebowstapienie Panskie) en Hongarije vieren Hemelvaartsdag, maar zij doen zit één week voor Pinksteren, terwijl in Nederland Hemelvaartsdag veertig dagen na Pasen en tien dagen vóór Pinksteren wordt gevierd. In het Engels wordt Hemelvaart aangeduid met The Feast of the Ascension of Jesus Christ, Ascension Day of Ascension Thursday. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld is Hemelvaartsdag geen officiële feestdag zoals in de Europese landen. De VS kennen slechts een klein aantal officiële, nationale feestdagen. Vaak worden deze feestdagen dan wel uitbundig gevierd, zoals Thanksgiving Day en Christmas Day (Kerstmis).

Wat is er te doen op Hemelvaartsdag in Nederland?

In Nederland zijn veel mensen verplicht vrij en daarom wordt regelmatig een aantal evenementen georganiseerd. Zo zijn er door het hele land verspreid veel markten en op sommige plaatsen festivals met live-muziek. Het Breda Jazz Festival wordt gehouden op Hemelvaartsdag, evenals Dauwpop en het Nederlands jongleerfestival. Ook gaan veel mensen op Hemelvaartsdag dauwtrappen. Dit is een traditie die bij deze dag hoort. Het verhaal gaat dat veel mensen vroeger op Hemelvaartsdag al vroeg opstonden en blootsvoets dansten en zongen in het gras. Omdat het nog zo vroeg was, lag er nog dauw op het gras. Met betrekking tot dauwtrappen wordt er op Hemelvaartsdag in Nederland vaak ook een wandeling of fietstocht gemaakt.