Zomerzonnewende 2024 | Langste dag van het jaar

Wanneer begint de zomer? De zomerzonnewende is een belangrijk astronomisch fenomeen. De zomerzonnewende is de langste dag van het jaar. De zon staat op deze dag het hoogst aan de hemel en het is langer licht dan tijdens de overige 364 (of 365) dagen van het jaar. Deze dag is het begin van de astronomische zomer en wordt in veel landen op een spectaculaire manier gevierd. Voor veel mensen is de zomerzonnewende het moment om opnieuw te beginnen en staat genieten met vrienden en familie centraal. De tegenhanger van deze dag is de winterzonnewende, ook wel de kortste dag van het jaar.

Het begin van de zomer is een bijzonder natuurverschijnsel

De zonnewende is een bijzonder natuurverschijnsel op aarde. Tijdens deze dag bereikt de zon haar hoogste punt op het noordelijk halfrond. Dit betekent dat de zon die dag ten noorden van de noordpoolcirkel niet ondergaat. Op het zuiderlijk halfrond is het daarom juist de langste nacht van het jaar: hier is de zon de hele dag niet zichtbaar. Op het zuiderlijk halfrond begint op deze dag dan ook de winter. De zomerzonnewende vindt meestal plaats op 21 juni, behave tijdens een schrikkeljaar, dan vindt het fenomeen plaats op 20 juni.

In veel landen wordt deze bijzondere dag gevierd met een groot feest en is het een begin van een belangrijke periode. Voor de meeste mensen staat de zomer in het teken van ontspanning, gezelligheid en genieten. Of dit nu in je eigen achtertuin is, of tijdens een vakantie in een ver oord. De zomerzonnewende is het officiële begin van deze periode en het ideale moment om samen te komen met vrienden en familie.

Een rijke geschiedenis

Al lang voordat de precieze stand van de zon bepaald kon worden door astrologen, werd de zomerzonnewende gevierd. Duizenden jaren geleden was de zon de enige manier waarop mensen de tijd konden bepalen. In deze tijd wist iedereen daarom alles over de stand van de zon en iedereen kon zien wanneer de zon haar hoogtepunt had bereikt. Op deze dag werden feesten gevierd om de zomer in te luiden en werden offers gebracht voor een vruchtbare oogst. Het offeren van dieren en voedsel gebeurt niet meer, maar de zomerzonnewende wordt in Scandinavië en Oost-Europa nog altijd uitgebreid gevierd met een groot feest. In Nederland is dat niet het geval, terwijl de zomerzonnewende vroeger ook in ons land een bijzondere feestdag was.
Huizen werden versierd met bloemenkransen en elke streek had zijn eigen rituelen. Zo was er een legende rondom sint-janskruid, dat hiermee ziektes en blikseminslagen voorkomen konden worden. De oudste geschreven tekst waarin de zomerzonnewende wordt beschreven, stamt uit 1612 en verbiedt katholieke kerkgangers mee te doen aan de ‘heidense rituelen’ rondom de zomerzonnewende. De vieringen waren in die tijd namelijk erg populair en daar was de kerk niet zo blij mee. De afgelopen 100 jaar verdwenen de zomerfeesten in Nederland. Dit had vooral te maken met het feit dat mensen minder bijgelovig werden en ziektes en bliksem minder grote bedreigingen vormden dankzij modere wetenschap.

Midsommar

In Scandinavië wordt de de langste dag van het jaar gevierd met een uitgebreid feest genaamd: Midsommar, wat vrij vertaald kan worden naar midzomer. Het feest begint ’s avonds met een uitgebreid diner en gaat de hele nacht door. Zo worden vreugdevuren ontstoken, die feestvierders beschermen tegen duistere krachten. In kleine dorpen komen alle inwoners samen met lekker eten rondom een oude boom en in de tijd van de Vikingen gingen wijze mannen en vrouwen deze nacht op pad om kruiden te plukken. De geplukte kruiden zouden magische krachten hebben en werden de rest van het jaar gebruikt om dorpelingen te genezen. Tegenwoordig draait Midsommar vooral om lekker eten en samenzijn met vrienden en familie in de populaire buitenverblijven. In Zweden is Midsommar naast kerst het belangrijkste feest van het jaar. Iedereen vertrekt de stad uit en maakt zich klaar voor een uitgebreid feest in het Zweedse platteland. In de dorpen wordt traditioneel een meiboom geplant en het hele dorp is hierbij aanwezig. Ook wordt er de hele nacht gedanst en gegeten en komen families en vrienden samen.

In Engeland zijn verschillende grote feesten, waar je de zomerzonnewende kunt vieren. De zomerzonnewende werd van oorsprong altijd gevierd bij Stonehenge. Stonehenge is zo gebouwd, dat de zon tijdens de zomerzonnewende precies ondergaat in de lijn van de stenen. Elk jaar verzamelden duizenden mensen zich rondom het monument voor een groot feest rondom dit fenomeen. Zij offerden dieren in de hoop op een voorspoedige oogst. Vandaag de dag hebben de Britten deze feesten nieuw leven in geblazen: liefhebbers verzamelen zich tijdens de zomerzonnewende rondom Stonehenge voor een memorabel feest.

Duitsland heeft ook en aantal bijzondere tradities rondom de langste dag van het jaar. Zo vind je hier op veel plekken vreugdevuren en wordt door de meeste mensen haring gegeten. Families hebben elk hun eigen gebruiken en vieren op hun eigen manier de zomerzonnewende.

De start van de zomer

De zomerzonnewende is een bijzonder fenomeen. Natuurlijk is het de start van de zomer, maar het is ook het moment dat de dagen langzaamaan weer korter worden in plaats van langer. Dit is waarom de zomerzonnewende jarenlang gebruikt werd voor het verdrijven van de toekomstige duisternis met vuren, offers en rituelen. De zomers is daarnaast een belangrijke periode voor de oogst: wordt het te warm, te droog of te nat, dan kan de oogst – waar veel mensen van afhankelijk zijn – mislukken. Daarom vind je in elke cultuur rituelen met offers voor verschillende goden en gebruiken die bijdragen aan een voorspoedige oogst.

Terug van weggeweest

De afgelopen decennia is het aantal gelovigen steeds verder afgenomen. Hiervoor in de plaats kwamen jonge mensen, met interesses is de eeuwenoude gebruiken van hun voorvaderen: denk hierbij aan meditatie en gebruiken geïnspireerd op de natuur. Het is dan ook niet zo gek dat de zomerzonnewende weer een belangrijk moment wordt in verschillende culturen. In Nederland worden steeds meer evenementen georganiseerd en zijn er speciale feesten gebaseerd op de eeuwenoude gebruiken. Ook in andere landen in Europa, is veel aandacht voor de band tussen mens en de natuur. De zomerzonnewende is daarom helemaal terug van weggeweest.

Je eigen tradities

De zomerzonnewende wordt weer echt een feestdag. De langste dag van het jaar werd de afgelopen decennia vooral gezien als het begin van de zomer. Vandaag de dag organiseren steeds meer mensen een viering en maken ze hun eigen tradities. Tradities uit verschillende landen worden via het internet gedeeld en opgepikt door mensen over de hele wereld. Kies en combineer tradities die bij jou passen en vier zo het begin van de zomer en de zomerzonnewende op jouw eigen manier.