Kerst 2024

Het kerstfeest is van alle tijden en voor iedereen. De kerstboom staat vaak al vanaf november opgetuigd in de huiskamer om de huiselijke sfeer op te lichten. Kerstmis, zoals de rooms-katholieken het noemen, of het kerstfeest, zoals de protestanten het noemen, is een midwinterfeest en wordt oorspronkelijk door de christenen gehouden om de geboorte van Jezus Christus te vieren. Het feest begint ieder jaar plaats op Eerste Kerstdag op 25 december en eindigt op Tweede Kerstdag, 26 december.

Het kerstfeest wordt allang niet meer enkel door christenen gevierd. Iedereen komt met kerst bij elkaar. Het maakt allang niet meer uit of de geboorte van Jezus wordt gevierd of dat de kerstman langs alle huizen gaat. Kerst viert iedereen op zijn eigen manier door bijvoorbeeld een groot diner te geven en te genieten van de lekkerste maaltijden met familie. Ook spelletjes spelen met het hele gezin is een veel voorkomende traditie. Echter, ook veel mensen gaan op kerst een dagje weg, of vieren kerst in een ander land, bijvoorbeeld tijdens de wintersport. Vaak draaien deze dagen wel om het samenzijn met dierbaren. Samenzijn wordt vrijwel altijd genoemd als belangrijkste aspect van kerst, onafhankelijk van welke tradities iemand volgt.

De oorsprong van Kerst

Vanuit de Bijbel

Vanuit het Christendom is kerstmis ontstaan om de geboorte van Christus te vieren. Jozef ging van de stad Nazaret in Galilea naar Judea, de stad die in de Bijbelse verhalen Betlehem heet. Jozef wilde zich daar laten inschrijven samen met zijn zwangere vrouw Maria. In de stad aangekomen, brak de dag van de bevalling aan en Maria bracht een zoon ter wereld. Aangezien ze niets anders konden krijgen dan de stal van een herberg, wikkelde Maria haar pasgeboren zoon in een doek en legde hem in de voederbak van de dieren, wat als wieg diende. Niet ver van de stal vandaan brachten een paar herders de nacht door in een veld, waar zij de wacht hielden bij hun kudde. Opeens stond er een engel voor hen, gestuurd door de Heer, en ze schrokken van het stralende licht dat de engel met zich meebracht. De engel verzekerde hen niet te schrikken, want hij bracht goed nieuws. Het hele volk zou met grote vreugde vervuld zijn, omdat vandaag in de stad van David een redder geboren was, de messias. Messias betekent “gezalfde” en vanuit de Bijbel is dit de redder om een rijk van vrede en gerechtigheid te creëren. Met deze beloofde Messias werd de zoon van Maria bedoeld, wat eveneens de zoon van God is, ook wel Jezus Christus.

Gevormd door tradities

De geboorte van Christus, zoals hierboven beschreven, is voor christenen nog steeds de oorsprong van Kerstmis. Echter, de meeste kersttradities vinden hun oorsprong in een tijd zelfs voor de geboorte van Jezus. 25 december komt waarschijnlijk voort uit de geboortedag van de zonnegod Mithra, een heidense god uit de oudheid, wiens invloed in de eerste eeuwen na Christus werd verspreid door het hele Romeinse Rijk. Mithra was verwant aan Shamash, een Semitische zonnegod, wiens aanbidding verspreidde via Azië naar Europa. Rome, als stad van heidense godsdiensten en rituelen, nam ook dit heidense erfgoed aan tot een verering van de god Saturnus. Tijdens de periode van de winterse zonnewending werd de wedergeboorte van de zonnegod gevierd en deze feesttijd stond bekend als de Saturnalia, wat begon in de week voorafgaand aan 25 december. Het feest zat vol met geschenken, gefeest, gezang en losbandigheid, terwijl de priesters van Saturnus kransen van dennentakken door de Romeinse tempels droegen. Met het feest werd de overgang van donker naar licht gevierd. Op dit heidense feest, wat als traditie grote gebieden van de wereld veroverde, werden variaties gemaakt in de eerste eeuwen na Christus. Echter, de traditie werd waarschijnlijk pas na Christus door keizer Constantijn in 336 officieel tot christelijke kerstdag benoemd.

Andere geloven en kerst

Vanuit onze traditie branden ieder jaar de lichtjes in de kerstboom, met sierlijk ingepakte cadeautjes eronder en een sappige kalkoen in de oven voor op de dinertafel. Dit is de christelijke manier van kerstviering, maar hoe beleven boeddhisten, hindoes, joden en moslims kerstmis?

Boeddhisme

Boeddhisten vieren geen kerstmis, omdat boeddhisten de geboorte van Jezus niet herdenken. Zij vieren de Wesak, wat een vergelijkbaar feest is waarbij de geboorte, dood en verlichting van Boeddha wordt herdacht. Dit wordt in mei gevierd, met allerlei lezingen, meditaties, offers en rituelen die aan de monniken worden gegeven. Er is een gezamenlijke maaltijd, maar dit is niet zoals met kerst in familieverband. De festiviteiten vinden in de lokale tempel plaats, waar de boeddhisten naartoe gaan.

Hindoeïsme

Strikt gezien vieren hindoes geen kerst, maar in verband met andere culturen kunnen de regels versoepelen. Sommige hindoes zetten een kerstboom op en geven cadeautjes, als teken van waardering voor elkaar. Over het algemeen is er binnen het hindoeïsme een grote acceptatie van andere religies. In plaats van kerstmis wordt in december de herdenking van de Bhagavad-Gita gevierd, wat de bijbel van het hindoeïsme is en op 21 december valt. Het is een belangrijk moment van zelfreflectie, waarbij wordt stilgestaan bij wat verbeterd kan worden in het leven.

Jodendom

Joden vieren eveneens geen kerstmis, maar in de maand december vieren zij wel het lichtfeest en Chanoeka, waarvan de datum ieder jaar verandert omdat joden een kalender volgen op basis van de maan. Het feest duurt acht dagen en er wordt op een kandelaar of Chanoekia elke dag een kaarsje gebrand tot er acht branden. Tijdens Chanoeka wordt elke avond met het gezin samen gegeten en op één avond komt de hele familie samen en krijgen de kinderen cadeaus. Strenge Joodse gelovigen brengen ook een bezoekje aan de synagoge, de Joodse kerk.

Islam

Moslims vieren vanuit hun geloof geen kerst en er is ook geen andere islamitische viering die plaatsvindt rond de datum van kerst. Zij zetten geen kerstboom in de huiskamer en geven geen cadeaus, tenzij er sprake is van een kerstfeestje op school, waarbij iedereen meedoet. Islamitische feesten hebben wel ergens gelijkenissen met kerst. Het Suikerfeest is een gelegenheid waarbij familie en vrienden samenkomen om lekker samen te eten en er een leuke dag van te maken. Tijdens het Offerfeest wordt ritueel een schaap geslacht en opgegeten om de profeet Ibrahim te herdenken. Dit kun je vergelijken met de herdenking van Christus en het samenkomen van dierbaren tijdens kerstmis.

10 leuke weetjes over kerst

1. Het wereldwijd meest verkochte kerstlied is White Christmas van Bing Crosby, wat in 1942 werd uitgebracht en inmiddels meer dan 50 miljoen keer over de toonbank is gegaan.
2. In India worden met kerst bananenbomen versierd in plaats van kerstbomen.
3. Jaarlijks worden wereldwijd bijna 60 miljoen kerstbomen gekweekt.
4. In Nederland worden elk jaar ongeveer 130 miljoen kerstkaarten verstuurd, ongeveer 39 kaarten per huishouden.
5. In Rusland wordt kerst gevierd op 7 januari.
6. De grootste kerstboom ooit stond in 1950 in het winkelcentrum van Washington en was 67 meter hoog.
7. Het liedje Jingle Bells was oorspronkelijk helemaal niet voor kerst bedoeld, maar was geschreven voor Thanksgiving.
8. Volgens het KNMI was er in de 20e eeuw in Nederland 6 keer officieel sprake van een witte kerst.
9. In 1843 werd door de Engelse tekenaar John Callcott Horsley de eerste kerstkaart gemaakt.
10. Ook in Australië worden kerstliedjes over sneeuw gezongen met een kerstman, terwijl het daar rond kerst warm weer is.